Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp, và nông thôn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của đất nước. Chính phủ Việt Nam đã ra mắt Chương trình Chứng nhận OCOP để thúc đẩy sự phát triển bền vững của nông thôn. Vậy tiêu chuẩn ocop là gì và tầm quan trọng của nó như thế nào trong việc tăng cường phát triển nông thôn ở Việt Nam? Cùng Checkee tìm hiểu nhé!
I. [Tìm hiểu] Tiêu chuẩn OCOP là gì?
OCOP là viết tắt của cụm từ “One Commune One Product”, có nghĩa là “Mỗi xã một sản phẩm”. Đây là một chương trình phát triển kinh tế nông thôn nhằm khai thác tiềm năng địa phương và gia tăng giá trị sản phẩm, góp phần nâng cao thu nhập cho cư dân nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Ý tưởng OCOP bắt nguồn từ Nhật Bản vào những năm 70 của thế kỷ trước. Hiện nay, OCOP đã lan rộng tới hơn 40 quốc gia, trong đó có Việt Nam, và chương trình đã đạt được nhiều thành tựu vượt bậc và thành công đáng kể.
Chương trình OCOP là một giải pháp đáng chú ý để thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và khai thác tiềm năng của các địa phương. Tập trung vào việc phát triển các sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp và dịch vụ đặc biệt của mỗi địa phương, chương trình này đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế và tăng thu nhập cho cư dân nông thôn. Ngoài ra, nó còn tạo ra cơ hội việc làm và gia tăng thu nhập cho người dân trong khu vực.
Logo nhận diện chứng nhận OCOP:
- Chữ O màu nâu: Tượng trưng cho đất, nền tảng sản xuất, và cuộc sống của làng xã.
- Chữ C màu xanh lá cây: Tượng trưng cho nông nghiệp và sản xuất bền vững.
- Chữ O màu đỏ: Tượng trưng cho sức mạnh và trí tuệ của con người Việt Nam.
- Chữ P màu vàng: Tượng trưng cho lợi ích và lợi nhuận mà chương trình mang lại cho mỗi người dân và tổ chức tham gia.
II. Phân loại sản phẩm theo chứng nhận OCOP
Sản phẩm OCOP là những sản phẩm đặc trưng, mang tính truyền thống và gắn bó với cộng đồng địa phương, được chia thành 6 nhóm sản phẩm:
- Thực phẩm: Bao gồm thực phẩm tươi sống, thực phẩm thô và sơ chế, thực phẩm chế biến, gia vị, chè, cà phê, ca cao.
- Đồ uống: Bao gồm đồ uống có cồn và đồ uống không cồn.
- Thảo dược: Bao gồm các sản phẩm làm từ cây dược liệu.
- Vải và may mặc: Bao gồm các sản phẩm làm từ bông, sợi vải.
- Lưu niệm – Nội thất – Trang trí: Bao gồm các sản phẩm từ gỗ, sợi, mây tre, kim loại, gốm, sứ, dệt may,… được sử dụng làm đồ lưu niệm và đồ gia dụng.
- Dịch vụ du lịch cộng đồng và điểm du lịch: Bao gồm các sản phẩm và dịch vụ tham quan, du lịch, nghỉ dưỡng, giải trí, học tập, nghiên cứu,…
Các địa phương lựa chọn và ưu tiên phát triển các sản phẩm OCOP dựa trên điều kiện, tiềm năng và lợi thế của mỗi địa phương. Điều này đồng thời giúp phát triển kinh tế và thúc đẩy sự sáng tạo, niềm tự hào của cộng đồng địa phương.
III. Mục tiêu của chứng nhận OCOP
Đề xuất phát triển các hình thức tổ chức sản xuất và kinh doanh, đặc biệt ưu tiên sự phát triển của hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhằm sản xuất các sản phẩm truyền thống và dịch vụ có lợi thế, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và có khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế. Mục tiêu của việc này là góp phần vào phát triển kinh tế nông thôn và nâng cao đời sống cộng đồng.
Đóng góp vào quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống của người dân, cũng như hiệu quả thực hiện nhóm tiêu chí “Kinh tế và tổ chức sản xuất” trong Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng xã nông thôn mới, chương trình OCOP mang đến một hướng đi phát triển vững mạnh cho hình thức sản xuất và kinh doanh các sản phẩm mang tính truyền thống, có tiềm năng phát triển đặc biệt ở khu vực nông thôn. Điều này giúp đáp ứng mục tiêu quan trọng được đề ra trong bộ tiêu chí của Chương trình Nông thôn mới một cách hiệu quả và toàn diện.
Đồng thời, OCOP cũng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã phát triển sản xuất và kinh doanh các sản phẩm truyền thống đặc sản, từ đó thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Bên cạnh đó, chương trình còn đóng góp vào chuyển đổi cơ cấu lao động nông thôn một cách hợp lý, bảo vệ môi trường và bảo tồn những giá trị truyền thống tốt đẹp của địa phương.
IV. Lý do cần chứng nhận OCOP cho sản phẩm
Sản phẩm trong chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” (OCOP) nhận được sự quan tâm và chú trọng đặc biệt từ phía khách hàng. Điều này có thể được lý giải bởi những lí do sau đây:
- Các sản phẩm OCOP được đánh giá một cách cẩn thận và chuyên nghiệp từ nhiều khía cạnh khác nhau. Hội đồng đánh giá bao gồm các chuyên gia trong các lĩnh vực như y tế, môi trường, và có sự tham gia của nhiều cấp độ, từ cấp huyện đến cấp tỉnh và tiếp tục lên cấp Trung Ương.
- Những sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn từ 4 sao trở lên sẽ được cấp giấy chứng nhận quan trọng như VietGap, ISO,… Quá trình đánh giá sản phẩm bao gồm nhiều cơ quan thẩm định và đánh giá từ các bộ phận chuyên môn, cũng như ý kiến đại diện của tỉnh.
- Sản phẩm OCOP nhận được sự đầu tư và chú trọng từ nhiều khía cạnh khác nhau. Không chỉ quan tâm đến chất lượng, mà còn đặc biệt chú trọng đến bao bì và hình thức của sản phẩm. Các sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3-4 sao cấp tỉnh được cải thiện về chất lượng, đa dạng về mẫu mã, bao bì, đáp ứng các yêu cầu về tem, nhãn mác và truy xuất nguồn gốc.
- Sau khi đạt được mức sao, sản phẩm sẽ được quản lý bởi cơ quan OCOP cấp tỉnh. Các sản phẩm đạt 4 sao trở lên sẽ được quản lý và duy trì chất lượng bởi cơ quan Trung Ương. Mức sao của một sản phẩm OCOP thể hiện sự đầu tư và chú trọng trong quá trình từ nguyên liệu đầu vào, chế biến, bảo quản cho đến sản phẩm cuối cùng.
V. Trách nhiệm của các chủ thể tham gia chứng nhận OCOP
1. Đối với nhà nước:
Tổ chức đề án, xây dựng, phối hợp và làm việc cùng các tư vấn trong quá trình triển khai. Huy động nguồn kinh phí. Tham mưu và ban hành các chính sách phù hợp để tạo điều kiện và hỗ trợ cho quá trình phát triển. Cụ thể, có thể thực hiện qua các hoạt động sau:
- Đào tạo và trau dồi kiến thức: Tổ chức các hoạt động đào tạo và trau dồi kiến thức cho nhân viên, đối tác liên quan để nâng cao năng lực và hiểu biết về quy trình và yêu cầu của chương trình.
- Đề ra bộ tiêu chuẩn sản phẩm: Xác định và đề ra các tiêu chuẩn và yêu cầu kỹ thuật cho sản phẩm OCOP nhằm đảm bảo chất lượng và đáp ứng yêu cầu của thị trường.
- Tạo các kênh phối hợp phân phối sản phẩm: Xác định và xây dựng các kênh phân phối, mạng lưới liên kết để tiếp cận và phân phối sản phẩm OCOP một cách hiệu quả và rộng rãi đến người tiêu dùng.
- Khâu quảng bá và định hướng: Thực hiện các hoạt động quảng bá và marketing để nâng cao nhận thức và uy tín của sản phẩm OCOP, từ đó tạo định hướng và thu hút sự quan tâm của thị trường.
Thông qua những hoạt động trên, chúng ta có thể tạo ra một môi trường thuận lợi và hỗ trợ cho sự phát triển của chương trình OCOP, từ việc đào tạo, đề ra tiêu chuẩn, phân phối đến quảng bá sản phẩm, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế và tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng liên quan.
2. Đối với chính quyền các cấp:
Quản lý trực tiếp các bộ phận và cá nhân trong hệ thống tổ chức đề án cùng cấp. Đồng thời, ban hành và triển khai chính sách hỗ trợ cho các chủ thể tham gia dự án.
Phân bổ và điều chỉnh nguồn lực theo nhu cầu và tiến độ của dự án.
Ngoài ra, cần tiến hành tuyên truyền về đề án thông qua hệ thống phương tiện truyền thông.
Đồng thời, đảm nhận trách nhiệm tổ chức cuộc thi sản phẩm OCOP cấp huyện nhằm lựa chọn ra những sản phẩm xuất sắc nhất để tham gia vòng tỉnh.
3. Đối với các tổ chức chính trị – xã hội – ngành nghề
Liên kết giữa Hợp tác xã (HTX) và Doanh nghiệp tư nhân: Xây dựng và phát triển HTX và doanh nghiệp tư nhân để tham gia vào chương trình OCOP.
Sự tham gia của Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh: Đóng góp vào việc hình thành các giá trị trong chương trình OCOP.
Hội Nông dân: Tiến hành tuyên truyền và động viên các thành viên trong hội tham gia vào đề án.
Các trường nghề trong tỉnh: Cung cấp đào tạo về các ngành nghề liên quan và tuyên truyền cho cộng đồng tham gia vào đề án.
4. Đối với người dân và tổ chức kinh tế
Người dân và tổ chức kinh tế đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất các sản phẩm OCOP. Họ là những người “nòng cốt” trực tiếp tham gia thực hiện đề án này. Dựa vào thực tế và tiềm năng của địa phương, họ sẽ xác định những sản phẩm có tiềm năng và lợi thế cạnh tranh, quyết định về việc trồng cây, nuôi con và sản xuất gì. Sau khi xác định sản phẩm, họ sẽ lập kế hoạch và tiến hành sản xuất. Mục tiêu quan trọng nhất là tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường.
VI. Quy trình đánh giá sản phẩm theo tiêu chuẩn OCOP
Quá trình đánh giá sản phẩm OCOP được chia thành ba cấp độ:
Cấp đánh giá huyện: Tiến hành đánh giá tại cấp huyện, trong đó Hội đồng đánh giá gồm các cán bộ ban ngành liên quan. Các tiêu chí và yêu cầu đánh giá sẽ được thực hiện theo mức độ cơ bản và cụ thể hơn.
Cấp đánh giá tỉnh: Công tác đánh giá được thực hiện tại cấp tỉnh, với sự tham gia của Hội đồng đánh giá tỉnh. Mức độ đánh giá sẽ được nâng cao, đảm bảo đáp ứng các tiêu chí và yêu cầu khắt khe hơn đối với từng sản phẩm.
Cấp đánh giá trung ương: Là cấp đánh giá cao nhất trong quá trình OCOP. Hội đồng đánh giá trung ương, bao gồm các chuyên gia và lãnh đạo liên quan, sẽ tiến hành đánh giá toàn diện và chặt chẽ hơn về tiêu chí và yêu cầu đối với sản phẩm.
Với quy trình này, mỗi cấp đánh giá sẽ ngày càng nâng cao mức độ khắt khe và đảm bảo rằng mỗi sản phẩm OCOP đáp ứng được các tiêu chí chất lượng và yêu cầu đánh giá chính xác.
Để sẵn sàng tốt nhất cho quá trình đánh giá, chủ thể OCOP cần chuẩn bị một hồ sơ tài liệu đầy đủ và cẩn thận, nhằm tăng khả năng được xét duyệt cao nhất. Hồ sơ này sẽ bao gồm các thông tin sau:
Phiếu đăng ký ý tưởng sản phẩm và đăng ký sản phẩm: Ghi chép thông tin về ý tưởng và đăng ký chính thức của sản phẩm OCOP.
Phương án và kế hoạch kinh doanh sản phẩm: Đưa ra một phương án chi tiết và kế hoạch kinh doanh cụ thể cho sản phẩm, theo mẫu đã được quy định.
Giới thiệu về tổ chức: Cung cấp thông tin về cấu trúc tổ chức liên quan đến sản phẩm, theo mẫu được đính kèm.
Giấy đăng ký kinh doanh: Nếu áp dụng, đính kèm bản sao công chứng của giấy đăng ký kinh doanh.
Bản sao công chứng chứng minh hoạt động kinh doanh hợp pháp: Đối với các đơn vị hoặc cá nhân đã đăng ký kinh doanh, cung cấp bản sao công chứng chứng minh hoạt động kinh doanh hợp pháp.
Mẫu sản phẩm: Đính kèm một số mẫu sản phẩm đại diện để giới thiệu và kiểm tra chất lượng.
Bằng việc chuẩn bị một hồ sơ đầy đủ và chi tiết như vậy, chủ thể OCOP sẽ có cơ hội tốt nhất để đạt được thành công trong quá trình đánh giá sản phẩm OCOP.
Việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm có vai trò quan trọng đến chứng nhận OCOP (mỗi xã một sản phẩm) vì nó giúp bảo đảm chất lượng, an toàn và uy tín của các sản phẩm nổi bật ở mỗi địa phương. Truy xuất nguồn gốc sản phẩm là khả năng theo dõi, nhận diện được một đơn vị sản phẩm qua từng công đoạn của quá trình sản xuất, chế biến, phân phối. Nhờ có truy xuất nguồn gốc, người tiêu dùng có thể biết được nguồn gốc, quy trình và tiêu chuẩn của các sản phẩm OCOP, từ đó tăng niềm tin và sự lựa chọn của họ. Đồng thời, việc truy xuất nguồn gốc cũng giúp người sản xuất bảo vệ quyền lợi, nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của sản phẩm OCOP
VII. Lợi ích khi đăng ký tiêu chuẩn OCOP
Khi áp dụng OCOP thành công, ta có thể thấy những lợi ích đáng kể như sau:
- Đời sống của người dân được cải thiện, tạo ra việc làm và thay đổi phương thức canh tác lạc hậu, hướng tới kinh tế thị trường;
- Nâng cao hiệu suất sản xuất và kinh doanh các sản phẩm truyền thống;
- Tạo cơ hội tiếp cận thị trường lớn, đánh dấu sự xuất hiện của các sản phẩm trên kệ tại thị trường quốc tế;
- Phát triển kinh tế nông thôn bền vững; Người tiêu dùng có cơ hội tiếp cận các đặc sản và sản phẩm vùng miền với chất lượng tốt nhất;
- Góp phần tôn vinh các sản phẩm đặc trưng và chất lượng từ từng vùng miền đến người tiêu dùng, đồng thời tôn vinh sản phẩm của người Việt.
Trên đây là một số thông tin về tiêu chuẩn và chứng nhận OCOP. Có thể thấy, thành công trong việc đạt chứng nhận OCOP không chỉ thúc đẩy sự phát triển kinh tế mà còn cải thiện cuộc sống của người dân. Nếu bạn cần tư vấn giải pháp truy xuất nguồn gốc sản phẩm, vui lòng liên hệ với Checkee qua số Hotline 0902 400 388 để được hỗ trợ chi tiết và tận tình nhất. Hãy để chúng tôi giúp bạn đảm bảo rằng sản phẩm mà bạn sử dụng đáp ứng các yêu cầu về nguồn gốc, an toàn và chất lượng.
