Để gia tăng lợi thế cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu của khách hàng, sản phẩm cần đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể. Tuy nhiên, trong thực tế, có nhiều sản phẩm chưa có những tiêu chuẩn chứng nhận rõ ràng. Điều này đòi hỏi các tổ chức có nhu cầu phải xác định và công bố những tiêu chuẩn mới, phù hợp với ngành nghề kinh doanh của họ. Vậy tiêu chuẩn tccs là gì? Việc thiết lập tiêu chuẩn cơ sở cần những lưu ý những gì? Cùng Checkee tham khảo tại bài viết này nhé!
I. Khái niệm về tiêu chuẩn tccs là gì?
Tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) là tập hợp các quy định về các đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý, được sử dụng như một tiêu chuẩn để phân loại và đánh giá.
Theo điều 3,10,11,20 Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật 2006, Tiêu chuẩn cơ sở là một thành phần quan trọng trong hệ thống tiêu chuẩn của Việt Nam, được ký hiệu là TCCS. Đây là những tiêu chuẩn mà các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp và các cơ quan, tổ chức khác công bố để áp dụng trong hoạt động của mình. TCCS chứa đựng các quy định về đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý, được sử dụng làm chuẩn để phân loại và đánh giá các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quy trình, môi trường và các đối tượng khác trong hoạt động kinh tế-xã hội, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả. TCCS chỉ áp dụng trong phạm vi quản lý của tổ chức công bố tiêu chuẩn và được áp dụng một cách tự nguyện.
II. Tại sao doanh nghiệp cần áp dụng tiêu chuẩn cơ sở?
Dựa theo Điều 23 của Luật Chất lượng sản phẩm hàng hoá, có các quy định sau:
- Người sản xuất và người nhập khẩu có trách nhiệm tự công bố các đặc tính cơ bản, số hiệu tiêu chuẩn trên hàng hoá, thông tin cảnh báo hoặc thông qua các phương tiện như bao bì, nhãn, tài liệu kèm theo sản phẩm.
- Nội dung của Tiêu chuẩn cơ sở phải tuân thủ yêu cầu của quy chuẩn kỹ thuật do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban hành.
- Doanh nghiệp có quyền tự lựa chọn và quyết định áp dụng Tiêu chuẩn cơ sở cho sản phẩm, hàng hoá của mình trước khi đưa ra thị trường.
Hiện nay, Hệ thống tiêu chuẩn của Việt Nam bao gồm hai cấp độ là Tiêu chuẩn quốc gia và Tiêu chuẩn cơ sở. Các tổ chức và doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phải có ít nhất một Tiêu chuẩn cơ sở nếu chưa đủ điều kiện áp dụng Tiêu chuẩn quốc gia, Tiêu chuẩn quốc tế hoặc Tiêu chuẩn nước ngoài cho sản phẩm, hàng hoá hoặc dịch vụ của mình. Vì vậy, Tiêu chuẩn cơ sở là cơ sở pháp lý đầu tiên để thực hiện trong quá trình sản xuất và kinh doanh.
III. Hướng dẫn cách xây dựng và công bố tiêu chuẩn cơ sở cho sản phẩm
Theo điều 20 Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật 2006, tiêu chuẩn tccs được xây dựng và công bố như sau:
1. Đối với đối tượng ban hành tiêu chuẩn tccs:
Theo quy định tại khoản 3 Điều 11 của Luật Chất lượng sản phẩm hàng hoá, các tổ chức kinh tế, cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp và tổ chức xã hội – nghề nghiệp được quyền tổ chức xây dựng và công bố Tiêu chuẩn cơ sở để áp dụng trong hoạt động của cơ sở. Tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) này do người đứng đầu tổ chức đó xây dựng và công bố, và cần chịu trách nhiệm trước cơ quan nhà nước và người tiêu dùng về nội dung công bố của TCCS này.
2. Các căn cứ cơ sở để xây dựng tiêu chuẩn tccs
Tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) được xây dựng dựa trên những thành tựu khoa học, công nghệ, nhu cầu và khả năng thực tiễn của cơ sở. Đồng thời, khuyến khích sử dụng các tiêu chuẩn quốc gia, tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực và tiêu chuẩn nước ngoài làm cơ sở cho TCCS. Tuy nhiên, TCCS không được vi phạm quy chuẩn kỹ thuật và các quy định pháp luật có liên quan.
3. Những phương thức xây dựng tiêu chuẩn cơ sở
Việc xây dựng Tiêu chuẩn cơ sở có thể dựa trên các phương pháp sau đây:
Chấp nhận và áp dụng các tiêu chuẩn quốc gia, tiêu chuẩn khu vực, tiêu chuẩn quốc tế hoặc tiêu chuẩn nước ngoài tương ứng để xây dựng Tiêu chuẩn cơ sở.
Sử dụng các kết quả nghiên cứu từ các tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghệ, kết quả thử nghiệm, đánh giá, phân tích và thực nghiệm để xây dựng hệ thống Tiêu chuẩn cơ sở mới.
Thường xuyên cập nhật, bổ sung và sửa đổi các Tiêu chuẩn cơ sở hiện hành.
Nội dung của các Tiêu chuẩn được công bố phải tuân thủ các quy định bắt buộc do các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban hành.
IV. Chứng nhận tiêu chuẩn cơ sở có lợi ích gì?
- Xác nhận rằng sản phẩm, hàng hóa hoặc dịch vụ do doanh nghiệp sản xuất đáp ứng các tiêu chuẩn cơ sở được công bố.
- Đáp ứng yêu cầu hồ sơ đấu thầu hoặc chủ đầu tư trước khi sản phẩm được sử dụng trong các công trình thi công.
- Xây dựng lòng tin với đối tác và khách hàng về chất lượng của sản phẩm.
- Giấy chứng nhận tiêu chuẩn cơ sở góp phần tăng giá trị thương hiệu của doanh nghiệp khi được quảng bá trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
V. Quy trình xây dựng và công bố tiêu chuẩn cơ sở cho sản phẩm
Các bước thực hiện thủ tục xây dựng và công bố Tiêu chuẩn cơ sở được tiến hành theo hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ như sau:
Bước 1: Thiết lập tổ biên soạn bản dự thảo tiêu chuẩn tccs
Hình thành một ban biên soạn hoặc tổ biên soạn để tiến hành việc xây dựng bản dự thảo Tiêu chuẩn cơ sở.
Bước 2: Xây dựng bản dự thảo Tiêu chuẩn cơ sở:
Tổ biên soạn tiến hành đánh giá tình hình hiện tại, nghiên cứu tài liệu kỹ thuật; thực hiện việc lấy mẫu, phân tích, thử nghiệm và khảo nghiệm (nếu cần) để xác định các chỉ tiêu và yêu cầu kỹ thuật của bản dự thảo tiêu chuẩn.
Bước 3: Thu thập ý kiến và đề xuất từ các bên liên quan về bản dự thảo tiêu chuẩn cơ sở
Sau khi hoàn thiện bản dự thảo, tổ biên soạn sẽ lập báo cáo và gửi bản dự thảo tiêu chuẩn tới các cơ quan ngang bộ để lấy ý kiến từ rộng rãi các tổ chức, cơ quan và cá nhân có liên quan, cũng như từ các thành viên trong ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia tương ứng. Thời gian để thu thập ý kiến về bản dự thảo ít nhất là 60 ngày, tính từ ngày gửi bản dự thảo; tuy nhiên, trong trường hợp cấp thiết liên quan đến sức khỏe, an toàn, môi trường, thời gian này có thể được rút ngắn, nhưng không ít hơn 30 ngày.
Bước 4: Tổ chức hội thảo chuyên đề về bản dự thảo TCCS:
Tổ chức hội thảo chuyên đề với sự tham gia của các bên liên quan, nhằm mục đích thảo luận và đóng góp ý kiến cho bản dự thảo.
Bước 5: Xem xét, Hoàn thiện dự thảo và Tạo hồ sơ dự thảo tiêu chuẩn TCCS:
Tổ biên soạn tổng hợp và xử lý các ý kiến góp ý; hoàn thiện bản dự thảo cuối cùng và tạo hồ sơ dự thảo tiêu chuẩn cơ sở theo quy định, sau đó gửi về Bộ và cơ quan ngang bộ để xem xét hồ sơ và nội dung dự thảo tiêu chuẩn trước khi chuyển đến Bộ Khoa học và Công nghệ để tổ chức thẩm định.
Bước 6: Thẩm định dự thảo tiêu chuẩn cơ sở:
Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, dưới sự hỗ trợ của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, sẽ tổ chức thẩm định dự thảo tiêu chuẩn. Nội dung thẩm định dự thảo tiêu chuẩn cần đáp ứng đầy đủ các yếu tố sau:
- Sự phù hợp của tiêu chuẩn với tiến bộ khoa học và công nghệ, điều kiện và nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội.
- Sự phù hợp của tiêu chuẩn với quy chuẩn kỹ thuật, quy định pháp luật, cam kết quốc tế liên quan, và yêu cầu hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế.
- Tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống tiêu chuẩn quốc gia, và tuân thủ nguyên tắc đồng thuận và hài hoà lợi ích của các bên liên quan.
- Việc tuân thủ các yêu cầu nghiệp vụ, trình tự và thủ tục xây dựng tiêu chuẩn.
Tổ chức chủ trì xây dựng tiêu chuẩn cơ sở có trách nhiệm tiếp thu, xử lý ý kiến và hoàn thiện dự thảo tiêu chuẩn cùng với các hồ sơ liên quan, dựa trên ý kiến thẩm định, và gửi về Bộ Khoa học và Công nghệ trong vòng 120 ngày kể từ ngày thông báo thẩm định. Trong trường hợp vượt quá thời hạn nêu trên, dự thảo tiêu chuẩn phải được thẩm định lại.
Bước 7: Xem xét, công bố tiêu chuẩn TCCS
Bộ Khoa học và Công nghệ xem xét, công bố tiêu chuẩn dựa trên kết quả thẩm định và kết quả hoàn thiện dự thảo TCCS, cùng với các hồ sơ liên quan sau quá trình thẩm định.
Bước 8: In ấn tiêu chuẩn cơ sở
Việc công bố thành công Tiêu chuẩn Cơ sở không chỉ nâng cao giá trị của sản phẩm mà còn đem lại lợi ích cho doanh nghiệp.
VI. Thiết lập tiêu chuẩn cơ sở cần có một số lưu ý gì?
1. Quy định ký hiệu tiêu chuẩn cơ sở
Ký hiệu của Tiêu chuẩn Cơ sở được trình bày như sau:
- Số hiệu và năm ban hành của tiêu chuẩn cơ sở được phân cách bằng dấu hai chấm (:) và đặt sau ký hiệu TCCS.
- Chữ viết tắt tên cơ sở công bố (ban hành) tiêu chuẩn cơ sở đặt sau năm ban hành và được phân cách bằng dấu gạch chéo.
Cụ thể: TCCS AA: BBBB/CCC, trong đó:
AA là số hiệu của Tiêu chuẩn Cơ sở
BBBB là năm ban hành Tiêu chuẩn Cơ sở
CCC là chữ viết tắt của tên cơ sở ban hành.
Ví dụ: Ký hiệu TCCS 29:2022/XXX thể hiện tiêu chuẩn cơ sở có số hiệu 29, được xây dựng và công bố năm 2022 bởi công ty hoặc tổ chức có tên viết tắt là XXX.
2. Nội dung về tiêu chuẩn tccs
Nội dung của Tiêu chuẩn Cơ sở cần bao gồm các thành phần sau: mục lục, thông tin mở đầu, phần cơ bản (bao gồm các khái quát và thông tin kỹ thuật), các thông tin bổ sung.
Tiêu chuẩn Cơ sở cần được trình bày một cách ngắn gọn, súc tích, rõ ràng, chính xác, dễ đọc, không sai chính tả và không gây nhầm lẫn. Sử dụng từ ngữ mạch lạc và không mơ hồ.
Tiêu chuẩn Cơ sở có thể được chia thành từng tiêu chuẩn riêng lẻ hoặc thành từng tập tiêu chuẩn theo từng chủ đề hoặc đối tượng khác nhau.
Tất cả các trang của Tập Tiêu chuẩn Cơ sở cần được đánh số trang đầy đủ và có thể được in thành dạng tờ rời để thuận tiện cho việc bổ sung, thay thế hoặc hủy bỏ nội dung.
Tập Tiêu chuẩn Cơ sở có thể có tờ bìa hoặc không có tờ bìa.
3. Doanh nghiệp cần xác định rõ sản phẩm có thuộc nhóm công bố theo tiêu chuẩn TCCS hay không?
Quá trình này đóng vai trò cực kỳ quan trọng và cần được thực hiện đúng từ đầu. Việc xác định nhóm sản phẩm một cách chính xác sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu công bố TCCS theo quy định. Tuy nhiên, đây cũng là một bước gặp khó khăn, bởi thực tế có nhiều sản phẩm mới xuất hiện hoàn toàn và không dễ dàng để xác định nhóm sản phẩm áp dụng tiêu chuẩn, đặc biệt khi không có văn bản, quy định hoặc thông tư nào hướng dẫn hoặc phân nhóm cho những sản phẩm mới này. Để xác định đúng nhóm sản phẩm, doanh nghiệp cần chú ý đến các yếu tố sau đây: thành phần của sản phẩm, công dụng của sản phẩm, mục đích sử dụng sản phẩm, các văn bản luật hướng dẫn và kinh nghiệm của người xây dựng hồ sơ công bố.
Trong trường hợp xác định rằng đó là các sản phẩm mới hoặc không thuộc phạm vi quản lý của bất kỳ cơ quan nào, sản phẩm sẽ được công bố theo tiêu chuẩn cơ sở.
4. Xây dựng những chỉ tiêu kiểm nghiệm
Việc xác định các chỉ tiêu kiểm nghiệm phụ thuộc vào việc tổ chức/doanh nghiệp lựa chọn nhóm sản phẩm từ đầu, sau đó dựa trên các TCVN/QCVN tương ứng cho từng nhóm sản phẩm để xây dựng các chỉ tiêu kiểm nghiệm phù hợp. Đối với những sản phẩm chưa có tiêu chuẩn hoặc quy chuẩn, việc lựa chọn chỉ tiêu kiểm nghiệm cần thiết phụ thuộc vào kinh nghiệm của người tạo lập hồ sơ công bố và sự mong muốn của lãnh đạo tổ chức/chủ doanh nghiệp. Việc thiếu các chỉ tiêu kiểm nghiệm cần thiết có thể gây ra rắc rối sau này đối với các cơ quan quản lý.
Trên đây là tất cả thông tin về khái niệm, hiểu biết và quy trình xây dựng, áp dụng tiêu chuẩn cơ sở một cách chi tiết. Để thành công và hiệu quả trong việc xây dựng TCCS, sự kinh nghiệm và hiểu biết của các cá nhân trong doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng. Vì vậy, Checkee cung cấp giải pháp toàn diện về truy xuất nguồn gốc sản phẩm cho doanh nghiệp, giúp đảm bảo quy trình sản xuất, chế biến và phân phối sản phẩm đến người dùng một cách chi tiết và tuân thủ các tiêu chuẩn cơ sở và tiêu chuẩn quốc gia hiện tại.
